روش هاي ترك اعتياد
اعتياد به مواد مخدر قابل درمان و خلاصي از آن، به طور كامل ميسر است. اما ترك اعتياد يك فرآيند طولاني بوده و نيازمند تلاش زياد است.
عود كردن اين بيماري، بخشي از فرآيند ترك است. به عبارتي يك درمان تأثيرگذار ناگهان رخ نميدهد و هر بهبودي، نشانهي يك پيشرفت محسوب ميشود.
اعتياد جنبههاي بسياري از عملكرد يك فرد را، از توانايي تابآوري در برابر مشكلات گرفته تا ايفاي يك نقش خلاق و مفيد در جامعه، تحت تأثير قرار ميدهد
اما چرا سلامتي فرد معتاد به خطر ميافتد؟
يك فرد معتاد ممكن است از انواع بيماريهاي جسمي و رواني در كنار اعتياد رنج ببرد و در زندگي اجتماعي هم يك فرد سرخورده باشد. شرايط بر فرد معتاد چنان سخت ميشود كه معمولاً همهي افراد معتاد حداقل يك بار به فكر ترك ميافتند. براي آشنايي با آثار اعتياد ميتوانيد مقالهي « مشاوره خانواده و ترك اعتياد » را مطالعه كنيد.
انواع روش هاي ترك اعتياد
ترك اعتياد ميتواند شامل چندين روش درماني باشد. البته معمولاً تركيبي از روشها جواب ميدهد و اجزاي مراحل درمان ميتوانند در طول فرآيند بهبودي تغيير كنند.
در ادامه به معرفي انواع روشهاي ترك اعتياد ميپردازيم:
سمزدايي
سمزدايي تحت نظارت پزشك انجام ميشود. ممكن است اين روش مورد نياز باشد. اما دقت كنيد كه اين روش اولين مرحلهي درمان است و احتمال عود در آن بالاست. سمزدايي دو مرحله دارد:
- مرحلهي اول شامل از بين بردن وابستگي بدن به مواد است، طوري كه بيمار از مواد پاك شود و با عدم مصرف خمار نشود.
- مرحلهي دوم پاك ماندن است. در اين مرحله فرد بايد بتواند خودش را كنترل كند و ديگر به سمت مواد مخدر بر نگردد.
دارو درماني
داروها ميتوانند مصرف مواد را كاهش دهند يا براي غلبه بر افسردگي و اضطراب كه معمولاً افراد معتاد را رنج ميدهند، مورد استفاده قرار بگيرند.
مصاحبهي انگيزشي
مصاحبهي انگيزشي در روش هاي ترك اعتياد به شكل جلسات مشاورهاي كوتاه مدت اتفاق ميافتد و به فرد معتاد كمك ميكند تا احساسات ضد و نقيضش در مورد درمان را حل و فصل كند و براي درمان انگيزه پيدا كند.
درمان شناختي – رفتاري
درمان شناختي-رفتاري يك روش درماني است كه در فرآيند ترك اعتياد به فرد كمك ميكند تا موقعيتهايي كه اشتياق به مصرف دوبارهي مواد در آن ها زنده ميشود را بشناسد و بر آن ها غلبه كند.
گروه درماني
گروه درماني فضايي را براي فرد معتاد فراهم ميكند كه در آن احساس تنهايي و متفاوت بودن با ساير افراد جامعه را نداشته باشد و با ديگران همذاتپنداري كند. افراد معتاد در گروه درماني بر هم اثر ميگذارند و از هم حمايت ميكنند.
مشاوره خانواده در فرايند ترك اعتياد نقش مهم و تأثيرگذاري دارد.
خانواده درماني
در خانواده درماني افراد خانوادهي فرد معتاد آموزش ميبينند، براي حل و فصل تعارضات بين افراد خانواده تلاش ميشود، همچنان كه فرد در حال ترك اعتياد است، صميميت به خانواده باز ميگردد و با حمايت افراد خانواده از فرد معتاد، فرآيند ترك اعتياد تسريع ميشود.
آموزش مهارتهاي زندگي
وقتي كسي معتاد ميشود، معمولاً عملكردش در زمينههاي تحصيلي و شغلي كاهش مييابد. با آموزش مهارتهاي زندگي فرد معتاد به نوعي دوباره به زندگي بر ميگردد و در تعاملات فردي و اجتماعي پيشرفت ميكند.
ترك اعتياد توسط طيف وسيعي از روشهاي درماني صورت ميگيرد. از روشهاي سرپايي گرفته تا جلسههاي رواندرماني طولاني و مصرف داروهاي مختلف، همه ميتوانند در فرايند ترك اعتياد مفيد باشند.
برنامههاي۱۲ قدم
برنامههاي ۱۲ قدم به عنوان يكي از مؤثرترين روشهاي ترك اعتياد شناخته ميشود. اين برنامهها اولين بار در سال ۱۹۳۹ در كتابي به نام الكليهاي گمنام، براي درمان معتادان الكلي ارائه شدند و آنقدر موفقيتآميز بود كه گروههاي ديگر معتادان هم به آنها علاقه نشان دادند و از آنها بهره بردند. امروز بيش از ۲۰۰ انجمن در سراسر جهان اين برنامهها را براي درمان اعتياد اجرا ميكنند.
فرض اصلي اين برنامهها اين است كه آدمها ميتوانند در فرآيند ترك اعتياد به همديگر كمك كنند و اين اتفاق ميتواند در طول جلسات متعدد و با ملاقاتهايي اتفاق بيافتد كه افراد در آنها تجربههايشان را با هم سهيم ميشوند و از همديگر حمايت ميكنند.
برنامههاي ۱۲ قدم، فضايي را براي افراد معتاد فراهم ميكنند كه در آنجا اعتياد خودشان را بپذيرند، تجربههايشان را پردازش كنند و از الگويي جديد پيروي كنند. اين برنامهها با انواع تمرينها در مواردي مثل موارد زير به افراد كمك ميكنند:
- توانايي شناخت و پذيرش اين واقعيت كه فرد معتاد در حال تجربهي اعتياد است
- باور بر اين موضوع كه اعتياد عوارض زيادي دارد و براي كنترل آن از طريق راهنماييهاي بيروني نياز به تصميم گيري داريم
- مشاهدهي خود و آگاهي از رفتارهايي كه بخشي از اعتياد هستند
- پذيرش خود و توانايي تغيير رفتارها
- شناخت تواناييها، ايجاد عزتنفس و اعتمادبهنفس
- همدلي با كساني كه از اعتياد رنج ميبرند و با آن درگير هستند
- ترك اعتياد و كمك به ديگران براي ترك
- شروع يك زندگي پاك و خالي از اعتياد
به اين نكته هم توجه داشته باشيد كه:
روشي كه براي يك فرد معتاد مناسب است، الزاماً براي شخصي ديگر جواب نميدهد. اما اعتياد يك بيماري قابلدرمان است. شواهد نشان ميدهند كه در فرآيند ترك اعتياد، هيچ چيز مهم تر از تعهد فرد معتاد به مراحل درمان نيست.
روش هاي ترك اعتياد
اعتياد به مواد مخدر قابل درمان و خلاصي از آن، به طور كامل ميسر است. اما ترك اعتياد يك فرآيند طولاني بوده و نيازمند تلاش زياد است.
عود كردن اين بيماري، بخشي از فرآيند ترك است. به عبارتي يك درمان تأثيرگذار ناگهان رخ نميدهد و هر بهبودي، نشانهي يك پيشرفت محسوب ميشود.
اعتياد جنبههاي بسياري از عملكرد يك فرد را، از توانايي تابآوري در برابر مشكلات گرفته تا ايفاي يك نقش خلاق و مفيد در جامعه، تحت تأثير قرار ميدهد
اما چرا سلامتي فرد معتاد به خطر ميافتد؟
يك فرد معتاد ممكن است از انواع بيماريهاي جسمي و رواني در كنار اعتياد رنج ببرد و در زندگي اجتماعي هم يك فرد سرخورده باشد. شرايط بر فرد معتاد چنان سخت ميشود كه معمولاً همهي افراد معتاد حداقل يك بار به فكر ترك ميافتند. براي آشنايي با آثار اعتياد ميتوانيد مقالهي « مشاوره خانواده و ترك اعتياد » را مطالعه كنيد.
انواع روش هاي ترك اعتياد
ترك اعتياد ميتواند شامل چندين روش درماني باشد. البته معمولاً تركيبي از روشها جواب ميدهد و اجزاي مراحل درمان ميتوانند در طول فرآيند بهبودي تغيير كنند.
در ادامه به معرفي انواع روشهاي ترك اعتياد ميپردازيم:
سمزدايي
سمزدايي تحت نظارت پزشك انجام ميشود. ممكن است اين روش مورد نياز باشد. اما دقت كنيد كه اين روش اولين مرحلهي درمان است و احتمال عود در آن بالاست. سمزدايي دو مرحله دارد:
- مرحلهي اول شامل از بين بردن وابستگي بدن به مواد است، طوري كه بيمار از مواد پاك شود و با عدم مصرف خمار نشود.
- مرحلهي دوم پاك ماندن است. در اين مرحله فرد بايد بتواند خودش را كنترل كند و ديگر به سمت مواد مخدر بر نگردد.
دارو درماني
داروها ميتوانند مصرف مواد را كاهش دهند يا براي غلبه بر افسردگي و اضطراب كه معمولاً افراد معتاد را رنج ميدهند، مورد استفاده قرار بگيرند.
مصاحبهي انگيزشي
مصاحبهي انگيزشي در روش هاي ترك اعتياد به شكل جلسات مشاورهاي كوتاه مدت اتفاق ميافتد و به فرد معتاد كمك ميكند تا احساسات ضد و نقيضش در مورد درمان را حل و فصل كند و براي درمان انگيزه پيدا كند.
درمان شناختي – رفتاري
درمان شناختي-رفتاري يك روش درماني است كه در فرآيند ترك اعتياد به فرد كمك ميكند تا موقعيتهايي كه اشتياق به مصرف دوبارهي مواد در آن ها زنده ميشود را بشناسد و بر آن ها غلبه كند.
گروه درماني
گروه درماني فضايي را براي فرد معتاد فراهم ميكند كه در آن احساس تنهايي و متفاوت بودن با ساير افراد جامعه را نداشته باشد و با ديگران همذاتپنداري كند. افراد معتاد در گروه درماني بر هم اثر ميگذارند و از هم حمايت ميكنند.
مشاوره خانواده در فرايند ترك اعتياد نقش مهم و تأثيرگذاري دارد.
خانواده درماني
در خانواده درماني افراد خانوادهي فرد معتاد آموزش ميبينند، براي حل و فصل تعارضات بين افراد خانواده تلاش ميشود، همچنان كه فرد در حال ترك اعتياد است، صميميت به خانواده باز ميگردد و با حمايت افراد خانواده از فرد معتاد، فرآيند ترك اعتياد تسريع ميشود.
آموزش مهارتهاي زندگي
وقتي كسي معتاد ميشود، معمولاً عملكردش در زمينههاي تحصيلي و شغلي كاهش مييابد. با آموزش مهارتهاي زندگي فرد معتاد به نوعي دوباره به زندگي بر ميگردد و در تعاملات فردي و اجتماعي پيشرفت ميكند.
ترك اعتياد توسط طيف وسيعي از روشهاي درماني صورت ميگيرد. از روشهاي سرپايي گرفته تا جلسههاي رواندرماني طولاني و مصرف داروهاي مختلف، همه ميتوانند در فرايند ترك اعتياد مفيد باشند.
برنامههاي۱۲ قدم
برنامههاي ۱۲ قدم به عنوان يكي از مؤثرترين روشهاي ترك اعتياد شناخته ميشود. اين برنامهها اولين بار در سال ۱۹۳۹ در كتابي به نام الكليهاي گمنام، براي درمان معتادان الكلي ارائه شدند و آنقدر موفقيتآميز بود كه گروههاي ديگر معتادان هم به آنها علاقه نشان دادند و از آنها بهره بردند. امروز بيش از ۲۰۰ انجمن در سراسر جهان اين برنامهها را براي درمان اعتياد اجرا ميكنند.
فرض اصلي اين برنامهها اين است كه آدمها ميتوانند در فرآيند ترك اعتياد به همديگر كمك كنند و اين اتفاق ميتواند در طول جلسات متعدد و با ملاقاتهايي اتفاق بيافتد كه افراد در آنها تجربههايشان را با هم سهيم ميشوند و از همديگر حمايت ميكنند.
برنامههاي ۱۲ قدم، فضايي را براي افراد معتاد فراهم ميكنند كه در آنجا اعتياد خودشان را بپذيرند، تجربههايشان را پردازش كنند و از الگويي جديد پيروي كنند. اين برنامهها با انواع تمرينها در مواردي مثل موارد زير به افراد كمك ميكنند:
- توانايي شناخت و پذيرش اين واقعيت كه فرد معتاد در حال تجربهي اعتياد است
- باور بر اين موضوع كه اعتياد عوارض زيادي دارد و براي كنترل آن از طريق راهنماييهاي بيروني نياز به تصميم گيري داريم
- مشاهدهي خود و آگاهي از رفتارهايي كه بخشي از اعتياد هستند
- پذيرش خود و توانايي تغيير رفتارها
- شناخت تواناييها، ايجاد عزتنفس و اعتمادبهنفس
- همدلي با كساني كه از اعتياد رنج ميبرند و با آن درگير هستند
- ترك اعتياد و كمك به ديگران براي ترك
- شروع يك زندگي پاك و خالي از اعتياد
به اين نكته هم توجه داشته باشيد كه:
روشي كه براي يك فرد معتاد مناسب است، الزاماً براي شخصي ديگر جواب نميدهد. اما اعتياد يك بيماري قابلدرمان است. شواهد نشان ميدهند كه در فرآيند ترك اعتياد، هيچ چيز مهم تر از تعهد فرد معتاد به مراحل درمان نيست.